رابطه‌ی فشن و اعتراض در طول تاریخ

 با نگاهی به تاریخچه مد و فشن، نقش آن در اعتراضات اجتماعی و سیاسی در طول تاریخ را به وضوح می‌توان مشاهده کرد. لباس‌ها در دوران متفاوت خود به بخشی از جنبش‌های اعتراضی تبدیل شدند و گاهی تاثیرگذارتر از سخنرانی‌ها و بیانیه‌ها عمل کرده‌اند. در چند روز گذشته که مردم آمریکا درگیر نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری بوده‌اند، بسیاری از طرفداران دو نامزد اصلی به خیابان‌ها آمده‌اند و اعتراض خود را نسبت به نتایج ایالات مختلف بروز داده‌اند. طرفداران دونالد ترامپ با پوشیدن رنگ قرمز و ماسک و کلاه‌های با لوگوی MAGA خود را از طرفداران جو بایدن که آبی به تن داشتند جدا کردند و در خیابان‌ها شهرهای بزرگ آمریکا به اعتراض پرداختند. استفاده از فشن و لباس برای اعتراض، اتفاقی مدرن نیست و به قرن‌ها قبل باز می‌گردد، در ادامه‌ی این مطلب نگاهی می‌اندازیم به رابطه‌ فشن و اعتراض در طول تاریخ. 

لباس سرکشی در قرون وسطی 

قرون وسطی دورانی بود که کلیسا کنترل حکومت‌ها را بر عهده داشت و ریزترین جزییات زندگی مردم از آموزه‌های کلیسا تاثیر می‌پذیرفت. از مهم‌ترین آموزه‌های کلیسا در قرن ۱۲ میلادی، داستان آدم و حوا و لباس پوشیدن فروتنانه‌ی آن‌ها بود. آدم و حوا پس از رانده شدن از بهشت و به نشانه‌ی پوشاندن گناهانشان، مجبور به پوشاندن بدن خود شدند، مسیحیان نیز با توجه به همین داستان تنها لباس‌هایی ساده می‌پوشیدند و از زرق و برق دوری می‌کردند. در همان دوران اشخاصی که با کلیسا و دخالت آن در حکومت‌ها مشکل داشتند بر خلاف این عقیده عمل می‌کردند و با پوشیدن لباس‌های راه راه مخالفتشان را نشان می‌دادند. دلقک‌ها، شعبده بازان،‌ جلادان و زندانیان با پوشیدن این لباس‌ها اخلاقیات مسیحیت را به سخره می‌گرفتند.

انقلاب فشن فرانسه 

انقلاب فرانسه مقاطع مختلفی را در قرن ۱۶ میلادی پشت سر گذاشت که یکی از آن‌ها دوران دایرکتوار نام داشت. دایرکتوار دوره‌ای بود که پس از عصر وحشت انقلاب اتفاق افتاد و از آخرین مراحل انقلاب کبیر بود. اشرافیانی که از اعدام‌های دوره‌ی وحشت نجات پیدا کردند،‌ در اواخر دهه‌ی ۱۷۹۰، فشن را به وسیله‌ای برای اعتراض تبدیل کردند. این زنان و مردان اشرافی Incroyables و Merveilleuses نام داشتند، نام‌هایی که به معنی "باور نکردنی‌ها" و "حیرت آوران" است. این زنان و مردان به طبقه‌ای اشرافی در پاریس تعلق داشتند که با لباس‌های غیر اخلاقیشان جوّ نخستین جمهوری فرانسه را متشنج کردند. Incroyables با پوشیدن ژاکت‌های سبز رنگ، شلوارهای گشاد و آویختن گوشواره و Merveilleuses با پوشیدن لباس‌های بسیار نازک که از یونان باستان الهام گرفته بودند،‌ عابرانِ خیابان‌های پاریس را حیرت زده می‌کردند. زنان این قشر برای سرکشی از قوانین، کلاه گیس‌های طلایی به سر می‌گذاشتند که در آن زمان از طرف حکومت ممنوع اعلام شده بودند. هدف اصلی این قشر به سخره کشیدن فشن دربار لویی شانزدهم و ماری آنتوانت بود که یکی از عواملی بود که بر آتش انقلاب فرانسه و نفرت از اشراف دامنه زد.  

زنان سفید پوش 

شروع قرن ۲۰ میلادی برای زنان امریکایی، تحولات بسیاری را به دنبال داشت، از تحولات پوششی گرفته تا کسب حق رای. سافرجت‌ها (Suffragette) که به دنبال کسب حق رای در آمریکا بودند، سه رنگ اصلی را برای جنبش خود انتخاب کردند؛ بنفش به نشانه‌ی وفاداری، طلایی به نشانه‌ی شهر کانزاس و سفید به نشانه‌ی پاکدامنی. از میان این سه رنگ، سفید همچنان میان زنان سیاستمداری همچون الکساندریا اوکاسیو کورتز، جوان‌ترین سیاستمدار آمریکا استفاده می‌شود تا بیانگر اعتراض آن‌ها در مواقع متفاوت باشد. 

علامت صلح 

علامت صلح که امروزه در سراسر جهان شناخته شده است،‌ برای اولین بار در فشن دهه‌ی ۶۰ میلادی استفاده شد. این علامت در سال‌های جنگ سرد، توسط جوانان لندن برای اعتراض به سلاح‌های هسته‌ای استفاده می‌شد. پس از آن با محبوبیت جنبش هیپی و شروع اعتراضات به جنگ ویتنام در آمریکا، این علامت به یکی از پرکاربردترین علامت‌ها در لباس‌ها تبدیل شد. علامت صلح همچنان برای صلح طلبی در فشن استفاده می‌شود و برندهایی همچون دیور، ماسکینو و ویوین وست وود بارها از این علامت در فشن‌شوهایشان استفاده کرده‌اند.

کلاه بِره 

کلاه‌های بره (Beret) یکی از انواع کلاه مردانه که بیش‌تر با فرانسه و پاریس شناخته می‌شوند، گذشته‌ی سیاسی مهمی دارند. در دهه‌ی ۶۰ میلادی کوبا در حال تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی بود، چگوارا، رهبر مارکسیست انقلابی کوبا، با پوشیدن کلاه بره در کنار افرادی همچون فیدل کاسترو به مبارزه علیه رژیم وقت کوبا می‌پرداخت. این پیشینه در فشن‌شوی کروز شنل در سال ۲۰۱۷ دوباره نمایان شد و کارل لاگرفلد با نمایش کلاه‌های بره در کوبا، از میراث چگوارا یاد کرد. 

تیشرت‌های شعاری 

تیشرت‌های نوشته‌دار و شعاری از اوایل دهه‌ی ۷۰ میلادی به محبوبیت دست یافتند و به یکی از راه‌های به اشتراک گذاری عقاید در مکان‌های عمومی تبدیل شدند. ویوین وست وود از اولین طراحانی بود که تیشرت‌هایی با پیام‌های سیاسی منتشر کرد و توسط آن‌ها روحیه‌ی پانک خود را با مخاطب در میان گذاشت. پس از ویوین وست وود، بسیاری از طراحان لباس انگلیسی از ایده‌ی تیشرت‌های شعاری برای منتقل کردن ایدئولوژی‌های سیاسی خود استفاده کردند. نمونه‌ی جدیدتر استفاده از این تیشرت‌ها، کالکشن فمینیستی ۲۰۱۷ دیور است که توسط ماریا گراتزیا کیوری طراحی شده بود، این تیشرت‌ها به یکی از محبوب‌ترین محصولات فشن آن سال تبدیل شدند. 

هنرمندان سیاهپوش در گلدن گلوب 

سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ از پرخبرترین سال‌های اخیر برای دنیای هالیوود بود. جنبش MeTooکه در مبارزه با آزار و تجاوز جنسی در آمریکا شروع شد، به سرعت نام بسیاری از افراد مشهور هالیوود را در لیست متهمین خود قرار داد. یکی از اتفاقات نمادینی که در سال ۲۰۱۸ افتاد،‌ پوشیدن لباس‌های مشکی از طرف بازیگران زن در مراسم گلدن گلوب بود. ناتالی پورتمن و اما استون از بازیگرانی بودند که با پوشیدن لباس مشکی، همراهی خود را با قربانیان آزار جنسی در هالیوود نشان دادند. 

جنبش جلیقه زردها  

قشر کارگر فرانسه از سال ۲۰۱۸ نسبت به گرانی‌ها و دیگر مشکلات اقتصادی و اجتماعی شروع به اعتراضات گسترده کرده، این معترضین با نام جلیقه زردها شناخته می‌شوند و یکسری از وسیع‌ترین اعتراضات فرانسه را انجام داده‌اند. جلیقه‌ی زرد که در فرانسه برای موتورسواران اجباری است، نشانه‌ای است از قشر کارگر و قیمت کم، آن را برای استفاده‌اش به عنوان یونیفرمی برای اعتراض آسان کرده است.